بررسی و نقد دیدگاه مستشرقان و مروجان افکار آن‌ها در مورد مصدر وحی قرآنی تبیین دیدگاه‌‌ها در خصوص اقتباس قرآن از کتب پیشین

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

دکتری علوم قرآن، قم

چکیده

وحی همزاد آدمی، پایه و قوام بعثت پیامبران و مهم‌ترین و ارزنده‌‌ترین گوهر آسمانی بر دامن زمینیان بوده و با سرشت و سرنوشت آدمی پیوندی ناگسستنی خورده است و هیچ چیز مانند آن در زندگی انسان مؤثر نیفتاده و جایگزینی برایش یافت نمی‌شود. تاریخ جوامع بشری نشان می‌دهد که پیامبران برای هدایت انسان‌ها به رستگاری برخاسته، از راه ارتباط ویژه با خداوند پیامی آورده‌‌اند که فوق دانش بشر و خارج از مجاری عادی فهم است و برای اثبات ادعای خود معجزه آورده‌‌اند. ادیان الهی از منشأ واحدی سرچشمه گرفته و همین امر موجب می‌شود که جوهره اصلی ادیان ـ بنا بر فرض سلامت از تحریف ـ یکی باشد. و وجود پاره‌ای از مشترکات امری انکارناپذیر است و این امور، باعث شده تا شماری از مستشرقان که مجموعه معارف قرآن را برتر از فکر و اندیشه بشری دیده‌اند، برای فرار از اعتراف به نزول وحی بر پیامبر اسلامk شبهه «اقتباس قرآن از کتب آسمانی پیشین به‌ویژه تورات» را مطرح نموده و ادعای اخذ قرآن از تورات و انجیل و تأثیرپذیری اسلام از آئین یهودیت و مسیحیت مطرح نموده و با مقایسه متن قرآن با تورات و انجیل کوشیده‌اند شباهت میان قرآن با انجیل، تورات و تلمود را بیابند تا ثابت کنند که مصدر قرآن از آن کتب می‌باشد. این مقاله در صدد پاسخ گویی به این شبهات است.

کلیدواژه‌ها


  1. فهرست منابع

     قرآن کریم، ترجمه مکارم شیرازی.

    1. آبراهام گیگر، محمد از متون یهودی چه چیزی را برگرفته است؟، بُن، 1833 م.
    2. ابن منظور، محمد بن‌‌مکرم، لسان العرب، ج 13، قم، نشر ادب الحوزه، 1405 ق.
    3. اسراییل، شاپیرو، باز گویه‌های توراتی در بخش‌های قرآن، برلین، 1907 م.
    4. اسکندرلو، محمد جواد، قرآن و پدیده استشراق در آثار استاد معرفت، 1389.
    5. آلوسی البغدادی، سید محمود، روح المعانی فی تفسیر القرآن العظیم، ج 3، بیروت، دارالفکر، 1417 ق.
    6. انجیل یوحنا باب 2.
    7. برنابا، انجیل، ترجمه مرتضی فهیم کرمانی، پیک ایران، تهران، 1346 ش.
    8. بروکلمان، کارل، تاریخ الشعوب الاسلامیۀ، نبیه امین فارس، دارالعلم للملائین، چاپ دوازدهم، بیروت 1988.
    9. بل، ریچارد، اصل اسلام در محیط مسیحی آن، لندن، 1926 م.
    10. بل، ریچارد، مقدمه بر ترجمه قرآن، (بازنگری، مونتگمری وات)، ترجمه بهاءالدین خرمشاهی، مجله ترجمان وحی، 1376.
    11. بوکای، موریس، تورات، انجیل، قرآن و علم، ترجمه مهندس ذبیح‌‌الله دبیر، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، چ سیزدهم، تهران، 1388.
    12. تور آندریه، اصل اسلام و مسیحیت، اوپسلو، 1926 م.
    13. جرهارد، بوئرنیک، دایره المعارف قرآن لیدن، «مقاله تأثیرگذاری و ترتیب نزول قرآن» ج 1، [بی‌‌تا].
    14. جمعۀ العروسی الحویزی، عبدعلی، نورالثقلین، ج 3، به کوشش رسولی محلاتی، نشر مؤسسه مطبوعاتی اسماعیلیان، قم، چاپ چهارم، 1373.
    15. جوادی آملی، تسنیم، ج 2، نشر اسراء، قم، چاپ چهارم، 1383.
    16. حتی، فیلیپ، تاریخ عرب، ج 1، ترجمه ابوالقاسم پاینده، کتابچی، تبریز، 1344.
    17. حداد، الارشمندریت یوسف دُرّه، القرآن و الکتاب: اطوار الدعوۀ القرآنیه، 5 جلدی، منشورات، المکتبۀ البوسیۀ، بیروت، 1988.
    18. حداد، الارشمندریت یوسف دُره، نظم القرآن و الکتاب: معجزة القرآن، منشورات المکتبه البوسیۀ، بیروت، 1988.
    19. حداد، یوسف درّه، مدخل الی الحوار الاسلامی المسیحی،
    20. حر عاملی، محمدبن حسن، وسائل الشیعه، ج 14، اول، قم، مؤسسه اهل البیت:، 1412 ق.
    21. حسن عباس، فضل، قضایا قرآنیه فی موسوعة البریطانیه، دارالفتح، عمان، ط 1، 2000 م.
    22. دسوقی، محمد، الفکر الاستشراقی، تاریخچه و تقویمه، دارالوفاء منوره، ط 1، 1995 م.
    23. رازی، فخرالدین محمدعمر (م. 606 ق)، مفاتیح الغیب (التفسیر الکبیر)، ج 12، مرکز نشر مکتب الاعلام الاسلامی، قم، 1411 ق.
    24. رشیدرضا، محمد، المنار: التفسیر للقرآن الحکیم، ج 8، النشر الثانی، دارالمعرفه، بیروت، 1414 ق.
    25. رضوان، آراء المستشرقین حول القرآن‌الکریم و تفسیره، ج 1، دارالطیبه، ریاض، ط 1، 1992 م.
    26. زقزوق، الاسلام و الفکر الغربی.
    27. زقزوق، محمود، الاستشراق و الخلیفه المعاصره، مقدمه، کتابه الامه، قطر، مکتبه الرساله، بیروت 1405.
    28. زمانی، محمدحسن، مستشرقان و قرآن (نقد و بررسی آراء مستشرقان درباره قرآن)، مؤسسه بوستان کتاب دفتر تبلیغات حوزه علمیه، قم، چ سوم، 1385.
    29. شوقی، ابوخلیل، غوستاف لوبون فی المیزان، دارالفکر المعاصر، بیروت «دمشق»، ط 1، 1990 م.
    30. شوقی، ابوخلیل، فیلیب حتّی فی المیزان، بیروت دارالفکر، 1406.
    31. صدربلاغی، الهدی الی دین المصطفی،
    32. طباطبایی، سیدمحمد حسین، المیزان، ج 2، 10، بیروت، مؤسسه الاعلمی، الطبعه الثالثه، 1393 ق/1973.
    33. طباطبایی، سیدمحمدحسین، المیزان، نشر دفتر انتشارات اسلامی، وابسته به جامعه مدرسین حوزه علمیه قم، 1374.
    34. طبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، مجمع‌البیان، ج 7، بیروت، دارالمعرفۀ، الطبعۀ الثانیه، 1408 ق/1988 م.
    35. الطیباوی، عبداللطیف، المستشرقون الناطقون بالانجلیزیه، [بی‌‌جا]، [بی‌‌تا].
    36. علوی‌ مهر، حسین‌، نشریه قبسات، شماره 29. سازمان دارالقرآن الکریم،17،10،91، دی ماه [بی‌‌تا].
    37. الفراهیدی، خلیل بن احمد (م 175 ق)، ترتیب کتاب العین، ج 3، به کوشش محمدحسن بکایی، چاپ اوّل، قم، نشر اسلامی، چاپ اول، 1414.
    38. فقیه، حسین، قرآن پژوهی خاورشناسان (دیدگاه اقتباس قرآن از منظر یوسف درّه حداد)، ـ نشریه جامعه مصطفیo شماره 6.
    39. قرنی گلپایگانی، موازنه بین ادیان چهارگانه، قم، [بی‌‌تا].
    40. کتاب مقدس، ترجمه فاضل خان همدانی، اساطیر، دارالسلطنه، لندن، 1932.
    41. کتاب مقدس، عهد قدیم، دارالمشرق، بیروت، 1988.
    42. کلینی، محمدبن‌‌یعقوب، اصول کافی، ج 2، نشر مطبعه اسلامیه، تهران، 1388.
    43. گلدزیهر، اگناس، العقیدۀ و الشریعۀ فی الاسلام، مترجم یوسف موسی، علی حسن عبدالقادر، دارالحدیثه مصر، ط 2، [بی‌‌تا].
    44. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، 1371.
    45. مطهری، مرتضی، مقدمه بر جهان بینی اسلامی، تهران، صدرا.
    46. مکارم شیرازی با همکاری جمعی از نویسندگان، تفسیر نمونه، ج 14، نشر دارالکتب الاسلامیه، تهران، 1373.
    47. هاینریشن، اشپایز، داستان‌های کتاب مقدس در قرآن، پاریس، چاپ پنجم، برلین، لایپزیگ، 1926‌م.
    48. هرشفلد، هارتویک، عناصر یهودی در قرآن، برلین، 1878 م.
    49. هیوم، رابرت، ادیان زنده جهان، ترجمه عبدالرحیم گواهی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران، چ 1، 1369 ش.
    50. وات، مونتگمری، محمد فی المدینه، ترجمه: شعبان برکات، منشورات العصریه، منشورات مکتبه العصریه، بیروت، [بی‌‌تا].
    51. Dammen, Jane, Encyclopaedia of the Quran, McAuliffe Brill 'Leiden' Boston 2000, – 1 – 316.