تاریخ گرایش مردم بصره به عثمانیه

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

چکیده

تاریخ گرایش مردم بصره به عثمانیه از موضوعات مهم تاریخی است که به بررسی وضعیت بصره و مردم بصره و عقاید آنان، از تأسیس شهر بصره تا جنگ جمل، می‌پردازد. هدف از پرداختن به این موضوع، شناختی کلی از تفکر و عقاید عثمانیه و مردم بصره و پاسخ به این سؤال که چگونه و از چه زمانی مردم بصره عثمانی شدند، است. نوشته پیش رو با روش توصیفی تحلیلی، با استفاده از منابع تاریخی با روش گردآوری اطلاعات کتابخانه‌ای، نگاشته شده است. عثمانیه، در ابتدا فرقه‌ای سیاسی بود که پس از کشته شدن عثمان به بهانه خونخواهی، جنگ جمل را در اطراف بصره به سرکردگی طلحه، زبیر و عایشه، به راه انداختند. بنا بر نقل مورخان، اکثر مردم بصره، بیعت خود را با امام علیj شکسته و با آنان همدست شدند. تفکر عثمانیه که در اغلب مردم بصره تا پیش از جنگ جمل پنهان بود، پس از آن بروز کرد. درنتیجه، گرایش اکثر مردم بصره به عثمانیه از زمان جنگ جمل بود که یافته این مقاله است.

کلیدواژه‌ها


  1. فهرست منابع

     نهج‌البلاغه

    1. ابن خلدون، العبر تاریخ، ترجمه عبدالمحمد آیتی، چاپ اول، بی‌‌جا، مطالعات و تحقیقات فرهنگی، 1363 ش.
    2. ابن فقیه، کتاب البلدان، تحقیق یوسف الهادی، بیروت، عالم الکتاب، 1996/1416.
    3. بلاذری، احمد بن یحیی، اَنساب الاشراف، تحقیق سهیل زکاروریاض زرکلی، بیروت، دارالفکر، 1996/1417.
    4. بهشتی، احمد، اندیشه سیاسی- تربیتی در نامه‌‌های نهج‌‌البلاغه، چاپ سوم، بی‌‌جا، بوستان کتاب، 1393.
    5. جعفریان، رسول، تاریخ و سیره سیاسی امام علی j، چاپ اول، قم، انتشارات دلیل ما، 1380.
    6. جعفریان، رسول، حیات فکری و سیاسی امامان شیعهb، چاپ یازدهم، قم، انتشارات انصاریان، 1387.
    7. جعفریان، رسول، مقاله «نقش احمدبن حنبل در تعدیل اهل سنت»، مجله هفت آسمان، شماره 5.
    8. حلی، رسائل التسع، تحقیق رضا استادی، چاپ اول، قم، ناشر کتابخانه‌ایت الله مرعشی نجفی، 1413 ق.
    9. حموی، یاقوت ابن عبدالله، معجم البلدان، بیروت، دارصادر، ط الثانیه، 1995.
    10. حیدری آقایی، محمود، تاریخ تشیع، زیر نظر احمدرضا خضری، نویسنده: قاسم خانجانی و دیگران، تهران، پژوهشکده حوزه دانشگاه، بی‌‌تا.
    11. خیرخواه علوی، سید علی، عثمانیه و شیعه در دو قرن نخست هجری، فصلنامه تاریخ اسلام، شماره 55، پاییز 1392.
    12. دبستانی، فرهنگ ابجدی، فوادافرام، مهیار رضا، چ دوم، تهران، انتشارات اسلامی، 1375.
    13. دینوری، ابن قتیبه، امامت و سیاست، ترجمه ناصرطباطبایی، تهران، ققنوس،1380.
    14. دینوری، ابوحنیفه احمد بن داوود، اخبار الطوال، ترجمه صادق نشات، بی‌‌جا، انتشارات بنیاد فرهنگ ایران، 1346.
    15. ذهبی، شمس الدین، سیر اعلام النبلاء، تحقیق: شعیب ارنووط، چاپ نهم، بیروت، موسسه الرساله،1413 ق.
    16. راغب اصفهانی، مفردات الفاظ قرآن، حسین بن محمد، خسروی، غلامرضا، حسینی، چاپ دوم، تهران، مرتضوی، 1374.
    17. زیر نظر غلامعلی حداد عادل، دانشنامه جهان اسلام، تهران، موسسه دائرة المعارف الفقه الاسلامی،، 1378.
    18. زیر نظر کاظم موسوی بجنوردی، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، مرکز دایرةالمعارف بزرگ اسلامی، تهران، 1374.
    19. سلیم ابن قیس، اسرار آل محمدo، ترجمه، بی‌‌جا، بی‌‌نا، بی‌‌تا.
    20. شریف قرشی، باقر، زندگانی امام حسین بن علی ترجمه حسین محفوظی موسوی، قم، بنیاد معارف اسلامی، 1380.
    21. طبری، ابن جریر، تاریخ طبری، ترجمه ابوالقاسم پاینده، چاپ پنجم، تهران، اساطیر، 1375 ش.
    22. عسگری، مرتضی، نقش عایشه در احادیث اسلام، دانشکده اصول الدین، قم، موسسه علمی فرهنگی علامه عسگری، 1390.
    23. قنبری همدانی، حشمت الله، خورشید غدیر، چاپ پنجم، تهران، انتشارات امیر کبیر، 1383.
    24. کرون، پاتریشیا، عثمانیه، ترجمه مهدی فرمانیان، از کتاب مجموعه مقالات فرق تسنن، چاپ سوم، قم، نشر ادیان، 1386.
    25. گردیزی، زین‌‌الاخبار، عبدالحی حبیبی، چاپ اول، تهران، دنیای کتاب، 1363.
    26. لسترنج، گای، جغرافیای تاریخی سرزمینهای خلافت شرقی، عرفان، محمود، چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1364.
    27. مستوفی قزوینی، حمدالله، تاریخ برگزیده، تحقیق عبدالحسین نوایی، چاپ سوم، تهران، امیرکبیر، 1364
    28. مسعودی، ابوالحسن علی بن حسین، التنبیه والاشراف، ابوالقاسم پاینده، چاپ دوم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی، 1365.
    29. مسعودی، حسین بن علی، مروج الذهب، اسعد داغر، چاپ دوم، قم، دارالهجره، 1409.
    30. مفید، محمدبن محمد، الجمل والنصره، محقق علی میرشریفی، چاپ اول، قم، کنگره شیخ مفید،1413.
    31. مقدسی، ابوعبدالله، احسن التقاسیم، ترجمه علینقی منزوی، چاپ اول، تهران، شرکت مؤلفان و مترجمان ایران، 1361.
    32. مقدسی، مطهربن طاهر، ترجمه البدء و التاریخ، محمد رضا شفیعی کدکنی، چاپ اول، تهران، آگه، 1374.
    33. میرشریفی، سیدعلی، مجله آینه پژوهش، قم، بهمن و اسفند 1369، دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه، شماره 5.
    34. ناشی اکبر، مسائل الامامه، تحقیق: فان اس، بیروت، بی‌‌نا، 1971 م.
    35. واقدی، ابن سعد، طبقات الکبری، محمودمهدوی دامغانی، تهران، فرهنگ واندیشه،1373.
    36. هدایت پناه، محمدرضا، بازتاب تفکر عثمانی در واقعه کربلا، پژوهشگاه حوزه و دانشگاه، چاپ دوم، قم، سبحان، 1389.
    37. یعقوبی، احمد بن ابن واضح، تاریخ یعقوبی، محمد ابراهیم آیتی، چاپ ششم، تهران، انتشارات علمی وفرهنگی، 1371.
    38. سایت‌ها:

     

    1. سلطانی، مصطفی، تشیع بصره در قرون نخستین، سایت کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی،1391، http://ical.ir/index.php?option=com_k2&view=item&id=12272

    مردانی، محمد حسین، مقاله فرقه عثمانیه، سایت پژوهشکده باقرالعلوم، تاریخ 22/1/1394، www.pajoohe.com/fa/index.php?Page=definition&UID=36094http://