تحلیل تطبیقیِ اثبات وجود خدا از منظر ابن‌سینا و علّامه حلّی

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

دانش آموخته سطح3 تفسیر و علوم قرآنی

چکیده

خداشناسی و در رأس آن اثبات وجود باری‌تعالی مهم‌ترین اصل از اصول عقاید انسان را تشکیل می‌دهد زیرا مبنای دیگر اعتقادات است و نگاه او به زندگی و درنتیجه اعمال و رفتار و منش او را شکل می‌دهد. به همین جهت در این نوشتار سعی شده با دقت و موشکافی خاصی که ابن‌سینا و علامه حلی به آن عنایت داشتند به اثبات وجود خدا پرداخته شود بدین طریق که ابتدا اصل برهان را می‌آوریم و استحکام آن را در اثبات ذات باری‌تعالی نشان می‌دهیم، سپس نقاط اشتراک و اختلاف را به دست آورده با تحلیل و بررسی دقیق تفاوت خداشناسی شیخ‌الرئیس و علامه را تقریر می‌نماییم.
هدف اصلی ما در تبیین براهین از زبان این دو فحل جهان اسلام، تحلیل خداباوری و چگونگی تبیین آن در مواضع مختلف آموزشی و پژوهشی است. در مقاله حاضر از روش توصیفی تحلیلی بهره گرفته می‌شود. می‌توان گفت استحکام ادله ابن‌سینا در اثبات واجب تعالی کم‌نظیر است اما علامه نقل را شاهد و گواه روشنی بر وجود او برمی‌شمارد، لذا به یک برهان فلسفی بسنده می‌کند. اشتراک آن‌ها در این برهان حد وسط یعنی امکان ماهوی است.

کلیدواژه‌ها


  1. فهرست منابع

    منبع فارسی

    1. شیروانی، علی، کلیات فلسفه، چاپ سوّم، قم، انتشارات نصایح، 1382.

    منابع عربی

    1. ابن‌سینا، ابوعلی حسین بن عبدالله، الاشارات و التنبیهات، شرح خواجه نصیرالدین طوسی، پاورقی قطب الدین رازی، نشر البلاغه، قم، چاپ اول، سه جلد، 1375 ه‍. ش.
    2. ------------- الشفا، راجعه و قدم له الدکتور ابراهیم مدکور، الهیئه العامه لشئون المطابع المیریّه، القاهره، 1380 ه‍. ق.
    3. ------------- التعلیقات، تحقیق و اعداد الدکتور عبدالرحمن بدوی، قم، بی‌تا.
    4. حلی، حسن بن یوسف، جوهر النضید، تحقیق محسن بیدارفر، جلد 3، قم، انتشارات بیدار، 1385.
    5. ------------- باب حادی عشر، شرح فاضل مقداد، تحقیق الدکتور مهدی محقق، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل با همکاری دانشگاه تهران، 1365 ه‍. ق.
    6. ------------- مناهج الیقین فی اصول الدین، تحقیق محمدرضا الانصاری القمی، ناشر: المحقق، چاپ اول، 1374 ه‍. ش.
    7. ------------- کشف المراد فی شرح تجرید الاعتقاد، تصحیح استاد حسن زاده آملی، موسسه نشر اسلامی، چاپ ششم، 1416 ه‍. ق.
    8. ------------- الابحاث المفیده فی تحصیل العقیده، نسخه‌ی خطی کتابخانه ملی به شماره‌ی 1926، به خط محمد جواد بن کلبعلی، در سال 1090 نوشته شده است. (فهرست کتابخانه ملی، ج 10، ص 630)
    9. ------------- انوار الملکوت فی شرح الیاقوت، تصحیح و تحشیه و مقدمه محمد نجمی زنجانی، تهران، انتشارات دانشگاه تهران، 1338 ه‍. ق.
    10. سبزواری، ملأ هادی، شرح المنظومه، قم، مؤسسه دارالعلم، 1366، ج 2.
    11. ------------- الاعتماد فی شرح واجب الاعتقاد، تحقیق صفاءالدین بصری، مجمع البحوث الاسلامیه، ایران، مشهد، چاپ اول، 1412 ه‍. ق.
    12. صدر المتألهین، صدرالدین محمد بن ابراهیم الشیرازی، الحکمه المتعالیه فی الاسفار العقلیه الاربعه، جلد 2.
    13. طباطبایی، سید محمدحسین، نهایه الحکمه، تعلیق محمدتقی مصباح یزدی، جلد 1، انتشارات الزهراء، تهران، 1363.