حکم فقهی مصادیق لهو و لعب از منظر قرآن و روایات

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 دانش آموخته سطح۳فقه و اصول

2 دانش آموخته سطح 3 تربیت مدرس حوزه معصومیه قم

چکیده

مقاله حاضر تحت عنوان «حکم فقهی مصادیق لهو و لعب از منظر قرآن و روایات» با هدف تبیین و تشریح ارتباط آن با احکام خمسه (واجب- مستحب- مباح-حرام- مکروه) می‌باشد؛ بر این اساس لهو و تلهّی در اسلام، مسئله ریشه‌داری است که ارتباط و پیوند ناگسستنی با طبیعت جهان و زندگی انسان دارد؛ در جهان امروز رواج شادی‌های نامشروع، شوخی کردن‌ها و یادگیری علومی که دانستن یا ندانستن آن ثمری ندارد؛ همچون بازی‌های کامپیوتری و دیدن سریال‌های تخیلی، گاه پوچ و بی‌معنا، تبدیل به یکی از متداول‌ترین و سهل‌الوصول‌ترین مباحث خانوادگی و گروهی شده است؛ بنابراین برای درک صحیح مصادیق و احکام لهو از منظر قرآن و روایات، به واکاوی احکام فقهی آن از لحاظ مذموم و غیر مذموم همراه با ذکر مصادیق آن و آسیب‌شناسی و درنهایت ارائه راهکار پرداخته‌ایم.
در خاتمه چنین استنباط شده است که، هر لهو مذمومی مبغوض مولا و حرام نیست؛ زیرا سرگرم‌کننده بودن موجب نمی‌شود که زندگی دنیا و آنچه آن را تشکیل می‌دهند، حرام باشد؛ بلکه مبنی بر آیهٔ شریفهٔ قرآن (لقمان/6) آن لهوی که موجب اضلال مردم، غافل و فارغ شدن از ذکر خداست؛ به‌طوری‌که موجب ضلالت انسان شود حرام است.

کلیدواژه‌ها


  • فهرست منابع

    قرآن کریم

    نهج‌البلاغه

    صحیفه سجادیه

    • ابن‌بابویه، محمد بن علی (بی‌تا)‌، الخصال، ترجمه فهری زنجانی، تهران: نشر علمیه اسلامی
    • ابن خلدون، عبدالرحمن، مقدمه ابن خلدون، ترجمه محمد پروین گنابادی
    • ابن منظور، محمد بن مکرم (1410)، لسان العرب، بیروت: دارالفکر
    • .................................. (1414 ه‍ ق)، لسان العرب، 15 جلد، چ سوم، بیروت: دار الفکر
    • آمدی، عبدالواحدبن محمد (1366 ش)، غرر الحکم، قم: دفتر تبلیغات اسلامی
    • انصاری، مرتضی (1410 ه‍ ق)، کتاب المکاسب، 17 جلد، چ 3، قم: مؤسسه مطبوعاتی دار الکتاب
    • انصاری، مرتضی (1374 ش)، مکاسب محرمه، قم: اسماعیلیان
    • ...........................................................، چ 7، ترجمه محی الدین فاضل هرندی، نشر بوستان کتاب
    • بروجردی، آقا حسین طباطبایی (1429 ه‍ ق)، جامع أحادیث الشیعة، 31 جلد، انتشارات فرهنگ سبز، تهران - ایران، اول
    • بستانی، فؤاد افرام (1375 ش)، فرهنگ ابجدی، رضا مهیار، تهران: انتشارات اسلامی
    • بیانات رهبری در دیدار شرکت کنندگان در اجلاس جهانی جوانان و بیداری اسلامی؛ (1391 ش)، لوح بیانات رهبری
    • جمعی از محققان در پژوهشگاه تحقیقات اسلامی (1428 ه‍ ق)، جهاد در آینه روایات، دو جلد، قم: انتشارات زمزم هدایت
    • جمعی از مؤلفان (بی‌تا)، مجله فقه اهل بیتb (فارسی)، 56 جلد، قم: مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی مذهب اهل بیت
    • جمعی از پژوهشگران زیر نظر شاهرودی، سید محمود هاشمی (1426 ه‍ ق)، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیتb (چ اول)، قم - ایران، مؤسسه دائرة المعارف فقه اسلامی بر مذهب اهل بیتb
    • حر عاملی، محمد بن حسن (1364 ش)‌، جهاد النفس (چ 1)، ترجمه علی صحت، نشر ناس
    • ........................................ (1403 ه‍ ق)، وسائل الشیعه، تهران: المکتبه الاسلامیه
    • حسینی طهرانی، محمد حسین (1427 ه‍ ق)، معاد شناسی (چ 11)، مشهد، نور ملکوت قرآن
    • حلی، جعفر بن حسن (1409 ه‍ ق)، شرایع الاسلام، تهران: استقلال
    • خامنه‌ای، جزوه برگزیدهٔ دروس خارج فقه (نظرات فقهی بحث غناء)
    • خمینی، سید روح الله موسوی (1415 ه‍ ق)، المکاسب المحرمة، 2 جلد، قم: مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
    • خمینی (ره)(1372 ش)، کتاب جهاد اکبر یا مبارزه با نفس (چ 1)، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی (ره)
    • خوانساری، سید احمد بن یوسف (1405 ه‍ ق)‌، جامع المدارک فی شرح مختصر النافع (چ 2)، محقق/ مصحح: علی اکبر غفاری 7 ج، قم: مؤسسه اسماعیلیان)
    • راغب اصفهانی (1416 ه‍ ق)، مفردات الفاظ قرآن، دمشق و بیروت: دارالشامیه
    • راغب اصفهانی، حسین بن محمد (1374 ش)، ترجمه و تحقیق مفردات الفاظ قرآن، چاپ اول، تهران: مرتضوی
    • رشید رضا، محمد، تفسیر المنار، دار المعرفة، چ 2، بیروت: لبنان
    • زبیدی، محب الدین، سید محمد مرتضی حسینی (1414 ه‍ ق)، تاج العروس من جواهر القاموس، 20 جلد، بیروت: دار الفکر
    • سبزواری، سید محمد هادی میر لوحی (1418 ه‍ ق)، إعلام الأحباء فی حرمة الغناء (چ اول)، قم – ایران، نشر مرصاد
    • شاهرودی، محمد ابراهیم جناتی، ادوار فقه و کیفیت بیان آن
    • طباطبائی، سید محمد حسین (1423 ه‍ ق)، طریق العرفان، ترجمه رسالت الولایه، نشر بخشایش
    • ............................... (1417 ه‍ ق)، المیزان، بیروت: موسسه الطبوعات
    • .................................(1374 ش)، تفسیر المیزان، مترجم: موسوی همدانی سید محمد باقر، قم: دفتر انتشارات اسلامی جامعهٔ مدرسین حوزه علمیه قم
    • طبرسی، فضل بن الحسن (1406 ه‍ ق)، مجمع‌البیان، بیروت: دارالمعرفه
    • الطریحی، فخرالدین (1362 ش)، مجمع البحرین، تحقیق سید احمد حسینی، تهران: المکتبة المرتضویة
    • طوسی محمد بن حسن (بیتا)، التبیان فی تفسیر القرآن، بیروت: دار احیاء التراث العربی
    • عاملی، محمد بن حسن (1409 ه‍ ق)، وسائل الشیعة، 30 جلد، قم مؤسسه آل البیتb
    • عاملی، زین الدین (1413 ه‍ ق)، مسالک الافهام، قم: موسسه المعارف الاسلامیه
    • عسکری، حسن بن عبدالله، الفروق اللغویه، کتابخانه دیجیتال موسسه تحقیقات و نشر معارف اهل البیتj http://lib.ahlolbait.com/parvan/resourc
    • غروی نائینی، میرزا محمد حسین (1373 ش)، منیة الطالب فی حاشیة المکاسب، 2 جلد، تهران: المکتبة المحمدیة
    • فراهیدی، خلیل بن احمد (1408 ه‍ ق)، کتاب العین، بیرق: موسسه المطبوعات
    • قرائتی، محسن (1383 ش)، تفسیر نور (چ 11)، تهران: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن
    • قرشی، سید علی اکبر (1412 ه‍ ق و 1386 ش)، قاموس قرآن، 7 ج، چ ششم، تهران: دارالکتب الاسلامیه
    • قمّی، صدوق، محمّد بن علی بن بابویه (1415 ه‍ ق)، المقنع، قم: مؤسسه امام هادیj
    • قمی، علی بن ابراهیم (1367 ش)، تفسیر قمی، تحقیق: سید طیب موسوی جزایری، چ چهارم، قم: دار الکتاب
    • قمی، عباس، (1416 ه‍ ق)، سفینة البحار و مدینة الحکم و الاثار، 2 ج، مشهد: بنیاد پژوهش‌های اسلامی آستان قدس رضوی
    • قمّی، صدوق، محمّد بن علی بن بابویه (1409 ه‍ ق)، من لا یحضره الفقیه (چ اول)، مترجم: غفاری، علی اکبر، تهران - ایران، نشر صدوق
    • کلینی، محمدبن بعقوب (1365 ش)، اصول کافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه
    • ................................... (1391 ش)، فروع کافی،.....................................
    • مترجمان (1360 ش)، ترجمه مجمع‌البیان فی تفسیر القرآن (چ 1)، تهران: نشر فراهانی
    • مجلسی، محمد باقر بن محمد تقی (1410 ه‍ ق)، بحار الأنوار، 33 جلد، بیروت: مؤسسة الطبع و النشر
    • ............................ (1378 ش)، ایمان و کفر (ترجمه کتاب الإیمان و الکفر؛ بحار الأنوار جلد 64 / ترجمه عطاردی)(چ 1)، مترجم: عطاردی قوچانی، عزیز الله، تهران: انتشارات عطارد
    • مجلسی، محمد باقر (1403 ه‍ ق)، بحار الانوار، بیروت: موسسه الوفاء
    • محمدی ری شهری، محمد (۱۳۶۲-۱۳۶۳ ش)، میزان الحکمه (چ 1)، قم: دفتر تبلیغات اسلامی
    • مصطفوی، حسن (1402 ه‍ ق)، التحقیق فی کلمات القرآن (چ 1)، تهران: مرکز ترجمه و نشر
    • مطهری، مرتضی (بی‌تا)، فقه و حقوق (مجموعه آثار)، 3 جلد، قم: بینا
    • ....................... (بی‌تا)، دوره کامل آشنایی با علوم اسلامی، تهران: دفتر انتشارات اسلامی (جامعه مدرسین حوزه علمیه قم)
    • مکارم شیرازی، ناصر (1427 ه‍ ق)، استفتاءات جدید (چ 2)، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالبj
    • ................................ (1427 ه‍ ق)، دائرة المعارف فقه مقارن، قم: انتشارات مدرسه امام علی بن ابی طالبj
    • ................................ (1374-1376 ش)، برگزیده تفسیر نمونه، تنظیم و تحقیق احمد علی‌بابائی، تهران: دارالکتب الاسلامیه
    • ............................. (1387 ش)، استفتائات جدید (چ 4)، قم: مدرسه امام علی بن ابی طالب
    • ............................... (1385 ش)، اخلاق در قرآن (چ 3)، قم: امام علی بن ابی طالب
    • منتظری نجف‌آبادی، حسین علی (1409 ه‍ ق)- مترجم: صلواتی، محمود و شکوری، مبانی فقهی حکومت اسلامی (چ اول)، 8 جلد، مؤسسه کیهان، قم - ایران