بررسی تفسیر زیدیه (الثمرات الیانعه)

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

چکیده

بدون تردید شناخت و آشنایی متقابل میان پیروان مذاهب اسلامی به‌ویژه فرقه‌های شیعه، وحدت و همبستگی امت اسلامی را تقویت می‌کند و از تفرقه و اختلاف که عامل ضعف و سستی اسلام و مسلمین است پیش‌گیری می‌کند. آن‌چه در مقاله حاضر پیرامون بررسی تفسیر «الثمرات الیانعه» آمده در همین راستا می‌باشد. در آغاز این مقاله به تعریف و تاریخچه عقاید زیدیه و بررسی سیر تاریخی تفسیر نویسی زیدیه به‌خصوص صاحب تفسیر مذکور یعنی فقیه یوسف بن احمد پرداخته‌ایم و از این طریق برخی وجوه اشتراک و افتراق زیدیه با امامیه بازگو شده است. سپس آیاتی چند از سوره بقره انتخاب شده و دیدگاه تفسیری یوسف فقیه (صاحب تفسیر الثمرات الیانعه) از مفسران زیدیه و علامه طباطبایی و آیت‌الله جوادی و مکارم شیرازی ... از علمای امامیه در آیات، تطبیق شده است. در آیه 124 بقره، زیدیه، آیه را دال بر اثبات امامت ابراهیمj نمی‌دانند درحالی‌که امامیه این دلالت را استفاده نموده‌اند. در آیه 143 بقره زیدیه از آیه، خیر بودن و عدالت امت را استفاده می‌کنند و امامیه، واسطه بودن امت اسلام را میان پیامبر اسلامo و سایر امت‌ها می‌دانند. در آیه 186 بقره زیدیه ترغیب به دعا و جواز سؤال کردن درباره ذات خداوند می‌فهمند و امامیه بر نقش دعا و امور مربوط به آن تمرکز دارند و در آیه 183 و 184، صاحب تفسیر الثمرات به بررسی تشبیه مذکور در آیه پرداخته و آن‌ها را به آیه 185 منسوخ شمرده است و علمای امامیه در امور زیادی ازجمله تشبیه مذکور در آیه با زیدیه اختلاف‌نظر دارند که در مقاله ذکر شده است.

کلیدواژه‌ها


  • فهرست منابع

    ـ قرآن کریم.

    ـ نهج‌البلاغه.

    • الاعلمی الحائری، محمدحسین، دائرة‌المعارف الشیعیه العامه، ج 18، چاپ دوم، 1412 هـ 1993 م، منشورات الاعلمی للمطبوعات، بیروت، لبنان.
    • ایازی، محمدعلی، المفسرون حیاتهم و منهجم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران، 1384.
    • پاکتچی، احمد، مقاله التفسیر، دائرة‌المعارف بزرگ اسلامی، زیر نظر محمدکاظم بجنوردی، ج 1، تهران، مرکز دایرة‌المعارف بزرگ اسلامی، 1377 ش.
    • جمعی از نویسندگان، الحوثیون سلاح الطائفه و لاءات السیاسه.
    • جوادی آملی، عبدالله، تسنیم، ج 9، چاپ دوم، قم مرکز نشر اسراء، نشر 1387 هـ ش.
    • الحر العاملی، محمدبن الحسن، وسائل الشیعه، ج 4 ـ 7، چاپ چهارم، مکتبه الاسلامیه بطهران، 1397 ق.
    • الحوثی، بازخوانی جنبش شیعی الحوثی در یمن، فصلنامه مطالعات جهان اسلام، سال اول، ش 3، 1391 ش.
    • حوثی، حسین، دروس من هدی القرآن ـ یوم القدس العالمی
    • خراز قمی رازی، ابوالقاسم علی بن محمدبن علی، کفایة الاثر فی النّص علی الائمه الاثنی عشر، قم، انتشارات بیدار، 1401.
    • خوئی، ابوالقاسم، معجم رجال الحدیث، چ 5، بی‌جا، بی‌نا / چ 4، قم، مرکز نشر آثار شیعه، 1410 ق.
    • دغشی، احمد محمد، الحوثیون ظاهرة الحوثیة،
    • دوسری، نایف، الحرکة الحوثیة دراسة منهجة شاملة،
    • ذهبی، محمدحسین، التفسیر و المفسرون، ج 2، چاپ اول، 1422 هـ ـ 2005 م.
    • سالمی، عبدالسلام بن احمد، الجماعات الاسلامیه فی الیمن، دارالکتب، صنعا، 1433 ق.
    • سبحانی، جعفر، الملل و النحل المذاهب الاسلامیه، قم، مؤسسه امام صادقj، 1423.
    • سبحانی، جعفر، بحوث فی الملل و النحل، المذاهب الاسلامیه، قم، مؤسسه امام صادقj، 1423، چ 2، قم، لجنه الحوزه العلمیه، 1413.
    • سبحانی، جعفر، موسوعه طبقات الفقهاء، ج 8، مؤسسه امام صادقj، چاپ اول، 1419 هـ ق، اعتماد، قم.
    • شامی، احمدبن محمد، آراء و مواقف، بخش بیان شرعی لعلماء الیمن، تهیه و تنظیم محمد یحیی سالم عزان.
    • شیخ حسینی، مختار، جنبش انصارالله یمن، ص 251 ـ 263.
    • شوکانی، محمدبن علی، بدر الطالع، ج 2.
    • شهرستانی، ابوالفتوح محمدبن عبدالکریم، الملل و النحل، چ 3، قم، منشورات الرضی، 1367 ش.
    • صابری، حسین، تاریخ فرق اسلامی، ج 1 و 2، چ 2، تهران، انتشارات سمت، 1384.
    • صنعانی، عبدالله محمد، الحرب فی صعدة من اول صیحة الی آخر طلقة.
    • طباطبائی، محمدحسین، ج 1، ترجمه استاد ناصر مکارم شیرازی، بنیاد علمی و فکری علامه طباطبایی با همکاری مرکز نشر فرهنگی رجاء (چاپ گلشن)، چاپ چهارم، 1367.
    • طبرسی، فضل بن الحسن، مجمع البیان، ج 1، احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان، 1397 ق ـ 1339 ش.
    • علی سری الدین، عائده، الحوثیون فی الیمن بین السیاسه و الواقع
    • غلیس، اشواق احمدمهدی، التجدید فی فکر الامامه عند الزیدیه
    • الفقیه یوسف، یوسف بن احمد بن عثمان، الثمرات الیانعه و الاحکام الواضحه القاطعه، ج 1، چاپ اول، مکتبه التراث الاسلامی، الجمهوریه الیمنیه، 1423 هـ 2002 م.
    • فصلنامه مطالعات جهان اسلام، بازخوانی جنبش شیعی الحوثی در یمن، سال اول، ش 3، 1391 ش.
    • قربانی لاهیجی، زین العابدین، تفسیر آیات الاحکام، ج 1، 2، 3، 4، چاپ اول، پاییز 1373، ناشر دفتر نشر داد.
    • قمی، عباس، کلیات مفاتیح الجنان، انتشارات آستان قدس رضوی 192، چاپ سوم، 1375.
    • کحاله، عمررضا، معجم المؤلفین، ج 13، دار احیاء التراث العربی، بیروت، لبنان.
    • کلینی، محمدبن یعقوب بن اسحاق، الاصول من الکافی، ج 1 ـ 2، چاپ ثالثه، 1388، دارالکتب الاسلامیه
    • مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج 93، نشر دارالکتب الاسلامیه، 1362 ش، چاپ دوم.
    • معرفت، محمدهادی، التفسیر و المفسرون فی ثوبه القشیب، ج 2، چاپ سوم، مشهد: الناشر: الجامعة الرضویة للعلوم الاسلامیه، 1428 ق ـ 1386 ش.

    مکارم شیرازی، ناصر