واکاوی شیوه های روشنگرانه علمی، اجتماعی و خانوادگی بانو مجتهد امین و شهیده بنت‎الهدی صدر

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسندگان

1 دکترای تفسیر تطبیقی-استادیار و عضو هییت علمی دانشگاه امام صادق(ع)

2 دانش آموخته سطح4، تفسیر تطبیقی

چکیده

      نقش زنان درابعاد گوناگون علمی، اجتماعی، فرهنگی وسیاسی تاریخ شیعه، بعنوان ادامه دهنده و تجلی اسلام راستین،اهمیت ویژه ای دارد. آنان با الهام از آموزه های مذهبی وفرهنگی شیعه، و با توجه به جایگاه تعیین کننده خود در: تربیت افراد، تثبیت، تعمیق علوم اسلامی واشاعه فرهنگ اسلامی تأثیر گذار بوده، و دربرخی مراحل سرنوشت ساز شدند. این پژوهش با روش تاریخی- تحلیلی و به شیوه کتابخانه ای، درصدد واکاوی شیوه های روشنگرانه بانومجتهد امین وشهیده بنت‎الهدی صدر، است. دوران حیات آنان، که هم زمان با حکومت قاجار و پهلوی درایران، و رژیم بعث درعراق بود، شواهد متعددی از فعالیت مثبت این دوبانوی عالمه و شجاع، درعرصه های گوناگون روشنگری از جمله: علمی، فرهنگی، سیاسی، اخلاقی، اجتماعی، تالیف کتب و مقالات، سخنرانی، و... وجو دارد. اگرچه این دو بانوی شیعه، ازجمله افراد صاحب سبکی بودند که نگرش مدنظر اسلام، به توانایی بانوان درجوامع آن روز را بنیانگذاری کرده و منجر به انقلاب عظیم درجوامع اسلامی شدند؛ اما آنچه از تلاش روشنگرانه هریک از این بزرگواران بارز است آنکه، ایشان طبق آموزه های شیعه، به دنبال بستر سازی جهت آماده کردن شرایط تشکیل حکومت دینی، بودند؛ لذا بانو امین در زمانی که هیچ ارزشی برای زنان و فعالیت های آنان، در جوامع آن روزگار قائل نبودند، به صورت غیرمستقیم و زیر ساختی، اولین گامهای اثرگذاری بانوان درعرصه های گوناگون را برداشت؛ درحالی که شهیده بنت الهدی صدر با جهادی مستقیم، قدم های تحول گرایانه و روشنگرانه ای در این راه برداشت و تاثیرگذار گشت.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    • قرآن کریم،ترجمه: ناصر،مکارم شیرازی،تهران،مدرسه الامام علی بن ابیطالب (ع)،1389ش
    1. ابن أثیر، أسد الغابة، طهران، کتابخانه اسلامیه.،ج1،ص206
    2. اسلامیت، مرضیه، بانو امین و تفسیر مخزن العرفان، تهران، خانه کتاب، چاپ اول، 1389ش
    3. اکرم الخفاجی،الشهیدة بنت الهدی داعیة الجهاد و الأدب، روزنامه بدر، ش430، محرم، 1422ق
    4. امین، سیده نصرت‌بیگم، اخلاق و راه سعادت: اقتباس و ترجمه از طهاره الاعراق ابن مسکویه، اصفهان، گلبهار، چاپ دوم، 1385ش
    5. ........................................، الاربعین ‌الهاشمیه فی شرح جمله من الأحادیث الوارده فی العلوم الدینیه، مهدى العلوى، دمشق، دار الفکر، 1357ش
    6. .......................................، النفحات الرحمانیه فی الواردات القلبیه، اصفهان،گلبهار، چاپ سوم، 1389ش
    7. .....................................، جامع الشتات، گردآوری: مرتضی مظاهری نجفی، اصفهان، بی جا،1371ش
    8. .....................................، روش خوش‌بختی: توصیه به خواهران ایمانی، تحقیق و اضافات: محمدرضا نیل‌فروشان، اصفهان، کانون تبلیغات رشاد،1386ش
    9. .....................................، سیر و سلوک در روش اولیا و طریق سیر سعداء،تحقیق و اضافات: محمدرضا نیل‌فروشان، اصفهان،گنبدهای فیروزه‌ای، چاپ دوم، 1387ش
    10. .....................................، مخزن العرفان در تفسیر قرآن مجید، اصفهان، بی جا، 1371ش
    11. .....................................، مخزن اللئالی در فضیلت مولی الموالی، اصفهان، بی جا،1371ش
    12. .....................................، معاد یا آخرین سیر بشر،تحقیق و اضافات: محمدرضا نیل‌فروشان، اصفهان، گنبدهای فیروزه‌ای، چاپ دوم، 1387ش
    13. ایازی، سید محمدعلی، شناخت‌نامه تفاسیر: نگاهی اجمالی به ۱۳۰ تفسیر برجسته از مفسران شیعه و اهل سنت، قم، کتاب مبین، چاپ اول، 1378ش
    14. باقری بیدهندی، ناصر، بانوی نمونه: جلوه‌هایی از حیات بانوی مجتهده امین اصفهانی، قم، بوستان کتاب، چاپ چهارم، 1382ش
    15. جمعی از محققین، فریده عصر: بررسی سیره علمی و عملی عالمه عارفه بانو مجتهده امین، تهران، نشر هستی‌نما، چاپ اول، 1389ش
    16. حامدی، ام مهدی، پیرامون شخصیت بنت الهدی صدر، هفته نامه بدر، ش430، 1422ق
    17. حسینی حائری، سید کاظم؛ زندگی و افکار شهید صدر، ترجمه حسن طارمی، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی،چاپ اول، ۱۳۷۵ش
    18. حسینی، محمد، الامام الصدر، التاریخ الأسری و النسب الشریف، هفته نامه بدر، ش430،1422ق
    19. خمینی، روح الله، صحیفه نور، قم، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی،1373ش
    20. زنجانی، عبدالکریم، بنت‌الهدی در آیینه خاطرات منتشر نشده خانواده شهید صدر،ماهنامه شاهد یاران، ش ۱۸، ۱۳۸۶ش
    21. شهرستانی، حسین، الهروب الی الحریة، بیروت، موسسه البلاغ، 1421ق
    22. صدر، بنت الهدی، الخالة الضائعة، بیروت، دارتعارف، 1398ق
    23. ...........................، الفضیلة تنتصر، بیروت، دارتعارف،1400ق
    24. ...........................، امرأتان و رجل، بیروت، دارتعارف، 1399ق
    25. عامر، ملا عیدی، پیرامون شخصیت بنت الهدی صدر، هفته نامه بدر، ش430، 1422ق
    26. عمو خلیلی، مرجان، کوکب درّی: شرح احوال بانوی مجتهده امین، تهران، پیام عدالت، چاپ اول، 1379ش
    27. مجلسی، محمد باقر، بحار الأنوار،بیروت، داراحیاء التراث العربی،1403ق
    28. خواجه نوری، مینا، دومین کنگره بزرگ‌داشت بانوی مجتهده سیده نصرت امین، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ اول،1374ش
    29. حسون، محمد، اعلام النساء المومنات، بی جا، اسوه،1411ق
    30. مرکز مطالعات و تحقیقات فرهنگی(واحد فرهنگی خواهران)، یادنامه بانوی مجتهده امین، تهران، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، چاپ دوم،1372ش
    31. موسوی، خالد، پیرامون شخصیت بنت الهدی، هفته نامه لواءالصدر، ش951، 1421ق
    32. نعمانی، محمدرضا، الشهید الصدر سنوات المحنه و ایام الحصار، قم، دارالکتب الاسلامیه، 1417ق
    33. نوری، نجیب الله، سیره واره شهید بنت الهدی، قم، جامعه المصطفی(ص)، 1388ش