بررسی شیوه‌های اقناع در سیره سیاسی حضرت علی علیه السلام زمان خلافت

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

کارشناسی ارشد علوم قرآنی و حدیث

چکیده

"اقناع" (متقاعد سازی) فرایند ارتباطی است که با استفاده از آن می‌توان اراده و نظرات خود را بدون زور و تطمیع به مخاطب القا کرد لذا به نوعی قدرت نرم و پایگاهی برای نفوذ اجتماعی محسوب می‌شود. در کلام و سیره سیاسی حضرت امیر المومنان علی (علیه السلام) هم به وفور باتوجه به هدف اصلی ایشان ارتقای دینی و هدایت جامعه؛ اقناع صورت گرفته است. حضرت علی (علیه السلام) از عناصر، ابزارها وفنونی برای متقاعد سازی بهره می‌بردند که بیشترین تاثیر را بر مخاطب داشته باشد در این راستا سعی حضرت بیشتربرآن بود. از شیوه ی مستقیم و چهره به چهره برای اقناع استفاده کنند و از عناصری که برای این امر بکار می گرفتند خدامحوری، مردمداری و دشمن شناسی بود آن هم با به کارگیری شیوه و فنون اقناع، که در این نوشتار آمده است. لذا تامل و بررسی در اینباره از آنجایی که ایشان تنها امام شیعیان بودند که به خلافت رسیدند و از طرفی هم در زمان خلافتشان فتنه‌های گوناگونی شکل گرفت؛ این سیره می‌تواند در زمان حاضر برای ما و خصوصا سردمداران جامعه راهگشا باشد. اقناع در سیره سیاسی امیر بیان در راستای اهداف اسلامی و برپایه آن پی ریزی شده است، برخلاف کلام اقناعی دولتمردان و سیاستمداران شرق و غرب؛ لذا بری از هرگونه دروغ، نفاق، اغراق و مردم فریبی است.

کلیدواژه‌ها


  • منابع

    • قرآن
    • نهج البلاغه

    1.ابن‌ابی الحدید، عبد الحمید بن هبه الله،1377، شرح نهج البلاغه، مصحح محمد ابوالفضل ابراهیم، کتابخانه عمومی آیت الله مرعشی نجفی، قم

    2.ابن‌اعثم الکوفى،أبو محمد، الفتوح،1411، تحقیق على شیرى،دارالأضواء، بیروت

    3.ابن‌خلدون، عبدالرحمن بن محمد، 1408،تاریخ ابن‌خلدون، دارالفکر، بیروت

    4.ابن‌فارس، احمد بن فارس،1404،معجم مقاییس اللغة،مکتب الاعلام الاسلامی، قم

    5.ابن‌منظور، محمد بن مکرم، 1414، لسان العرب، دار الفکرللطباعة و النشر، بیروت

    6.ابن‌میثم، میثم بن علی، 1362، شرح نهج البلاغه، دفتر نشرالکتاب، تهران

    7.الیاسی، محمدحسین، 1388، «مبانی نظری و عملی اقناع و شیوه‌ی مجاب سازی»، فصلنامه‌ی مطالعات بسیج،سال دوازدهم، شماره45

    8.بوتان، کارل و هرلتون، وینسنت،1378، نظریه‌های روابط عمومی، ترجمه علیرضا دهقان، مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه، تهران

    9.التمیمی، النعمان بن محمد، 1389، دعائم الاسلام و ذکر الحلال والحرام والقضایا و الاحکام، تحقیق آصف بن علی اصغرفیضی، دارالمعارف، مصر

    10.جعفری، محمد مهدی، 1380، پرتویی از نهج البلاغه، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان چاپ و انتشار، تهران

    11.حکیم آرا، محمدعلی،1377، «متقاعد سازی، ترغیب و وادارسازی، فرایندی برای تغییر نگرش»، فصلنامه مطالعاتی و تحقیقاتی هنر هشتم، شماره دهم،

    12.خمینی، روح الله،1369 ، صحیفه نور، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران

    13.الدینورى، ابو حنیفه احمد بن داود،1368، الأخبار الطوال، تحقیق عبد المنعم عامر مراجعه جمال الدین شیال، منشورات الرضى، قم

    14.رضى، محمد بن‌ حسین، 1414، نهج البلاغه، مصحح صبحی صالح، هجرت، قم

    15.رهبر، محمد تقی،1371، پژوهشی در تبلیغ، انتشارات سازمان اسلامی، تهران

    16.زرین کوب، عبدالحسین،1369، ارسطو، فن شعر، نشر امیرکبیر، تهران

    17.ساروخانی، باقر، 1383، «اقناع غایت ارتباطات»، نشریه علوم اجتماعی، دوره 3، شماره 23

    18.سورینوتانکارد،1381، نظریه‌های ارتباط، ترجمه علیرضادهقان، انتشارات دانشگاه تهران، تهران

    19.شرف‌الدین،حسین،1387،جزوه آموزشی جامعه‌شناسی تبلیغ، دانشکده صدا و سیما، قم

    20.شهیدی، سید جعفر، ترجمه نهج البلاغه، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی، چاپ14، 1378ش.

    21.طبرى، محمد بن جریر،1375،تاریخ طبرى، ترجمه ابو القاسم پاینده، اساطیر، تهران

    22.طریحی، فخرالدین بن محمد،1375، مجمع البحرین، مرتضوی، تهران

    23.فیومی، احمد بن محمد،1414، المصباح المنیر فی غریب الشرح الکبیر، موسسه دار الهجرة،  قم

    24.قرشی بنایی، علی اکبر،1412، قاموس قرآن، دار الکتب الاسلامیة، تهران

    25.کلینی، محمد بن یعقوب،1407، الکافی، دار الکتب الاسلامیه، تهران

    26.کیا، علی اصغر و سعیدی رحمان،1383، مبانی ارتباط تبلیغ و اقناع، انتشارات روزنامه ایران، چاپ اول، تهران

    27.گیل، دیوید و بریجت ادمز،1384، الفبای ارتباطات. رامین کریمیان و همکاران.مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‌ها، تهران

    28.لربینگر، اتو،1376، ارتباطات اقناعی، ترجمه علی رستمی، مرکز تحقیقات و سنجش برنامه ای صدا و سیما، تهران

    29.متقی هندی، علی بن حسام الدین،1397، کنزالعمال فی سنن الاقوال والافعال، مصحح صفوه السقّا، مکتبه التراث الاسلامی،بیروت

    30.محمدی ری شهری، محمد،1386، با همکاری سید محمد کاظم طباطبایی و سید محمود طباطبایی نژاد، دانشنامه امیر المومنین بر پایه قرآن، حدیث و تاریخ، ترجمه عبدالهادی مسعودی،دار الحدیث، قم

    31.مرادی، حجت الله،1388،از نظریه تا عمل، تهران: نشر ساقی، تهران

    32.مصطفوی، حسن،1368، التحقیق فی کلمات القرآن الکریم، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تهران

    33.مطهری، مرتضی،1368، سیری در سیره نبوی، صدرا، تهران

    34.مفید، محمد بن محمد،1413، الارشاد فی معرفه حجج الله علی العباد، موسسه آل بیت، قم

    35.ـــــــــــــــــــــ،1413، الجمل و النصرة لسید العترة فی حرب البصره، کنگره شیخ مفید، قم

    36.المنقرى، نصر بن مزاحم،1404، وقعة صفین، تحقیق عبد السلام محمد هارون، القاهرة، المؤسسة العربیة الحدیثة، منشورات مکتبة المرعشى النجفى،قم

    37.میر سیعد قاضی، علی،1375، «اقناع و تبلیغ»، فصلنامه مطالعاتی و تحقیقاتی هنر هشتم، پیش شماره دوم

    38.الیعقوبى، احمد بن أبى یعقوب بن جعفر بن وهب،بی تا، تاریخ الیعقوبى، دار صادر، بیروت

  • تاریخ دریافت: 20 فروردین 1400
  • تاریخ بازنگری: 25 فروردین 1400
  • تاریخ پذیرش: 25 اردیبهشت 1400
  • تاریخ اولین انتشار: 25 اردیبهشت 1400