محدوده ورود دادستان در حریم روابط حقوقی زوجین با تاکید بر مبانی فقه امامیه

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

استادیار گروه فقه و حقوق اسلامی

چکیده

«دادستان» به عنوان یکی از شاخص ترین مقامات قضایی در کشور و نماینده آحاد جامعه، دارای اختیارات و وظائف قابل توجهی در نظام حقوقی ایران است که در برخی مواقع، ورود او به محدوده خانواده را ناگزیر می سازد. پژوهش حاضر به دنبال پاسخ به این پرسش است که در فرآیند دادرسی اسلامی و محدوده حقوق خانواده، دخالت دادستان در روابط زوجین تا چه میزان است؟ در حقوق موضوعه، ورود دادستان به حریم خصوصی زوجین در شرایط عوی و خاص و به گونه های تبعی، اصلی، اختیاری و اجباری انجام می شود در شرایط عمومی(مشتمل بر: خشونت، عدم رعایت ضوابط و حقوق متقابل و...) و خاص(مشتمل بر: خروج از مجرای اصلی حضانت به علت ضرورت اجرای مصلحت و ...) دارای چالش ها و تعارضاتی است که در پژوهش حاضر در ضمن تحلیل استراتژی قوانین ناظر به خانواده و تدقیق در ابزارهای اعمال نفوذ دادستان به گونه های مذکور، به لحاظ فقهی و حقوقی مورد مداقّه قرار گرفته است.

کلیدواژه‌ها


  1. منابع

    قرآن کریم

    1. آخوندی، محمد، (1385). آیین دادرسی کیفری، تهران، نشر وزارت ارشاد و فرهنگ اسلامی
    2. انصاری، باقر، (1386). حقوق حریم خصوصی، چاپ اول، تهران: انتشارات سمت
    3. پروینی، علی، اصغرزاده بناب، مصطفی و رمضانیان، هادی، (1397). وظائف، اختیارات و مسئولیت های دادستان، ناظر: محمدباقر ذوالقدر، تهران: انتشارات معاونت راهبردی قوه قضائیه
    4. جبعی عاملی، زین الدین بن علی،(1413). مسالک الافهام الی تنقیح شرائع الاسلام، قم: موسسه المعارف الاسلامیه
    5. حر عاملی، محمدبن حسن،(1409). وسائل الشیعه الی تحصیل المسائل الشریعه، قم: موسسه آل البیت(علیهم السلام)
    6. حکمت نیا، محمود، (1390). حقوق زن و خانواده، تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی
    7. حلی، محمدبن حسن بن یوسف(فخر المحققین) (1387). ایضاح الفوائد فی شرح مشکلات القواعد، قم: موسسه اسماعیلیان
    8. ذبیحی، حسین، (1396). هزار اختیار دادستان، وظیفه و نمایندگی دادستان، قوانین، مقررات، دستورالعملها و نظریه های مشورتی مربوط، تهران: مرکز مطبوعات و انتشارات قوه قضائیه
    9. شمس، عبدالله،(1381). آیین دادرسی مدنی، تهران، انتشارات میزان
    10. کلینی، محمدبن یعقوب، (1407). الکافی، تهران: دارالکتب الاسلامیه
    11. محقق داماد، سید مصطفی، (1395). بررسی فقهی حقوق خانواده: نکاح و انحلال آن، تهران، مرکز نشر علوم اسلامی
    12. مجلسی، محمد باقر، (1403). بحارالانوار الجامعه لدرر اخبار الائمه الاطهار، بیروت: دارالاحیاء التراث العربی
    13. معاونت امور زنان و خانواده ریاست جمهوری، (1395). سازوکارهای نهادین و اسناد بالادستی جمهوری اسلامی ایران در حوزه زنان و خانواده، تهران: دفتر امور زنان و خانواده وزارت کشور
    14. موسوی خوئی، (بی تا). مبانی العروه الوثقی، الطبعه الاولی، قم: نشر لطفی
    15. موسوی خمینی، روح الله، (1379). تحریر الوسیله، تهران: موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
    16. نجفی، محمدحسن، (1430). جواهر الکلام فی شرح شرائع الاسلام، بیروت: داراحیاء التراث العربی
    17. واسطی زبیدی، محب الدین سید محمد مرتضی، (1414). تاج العروس من جواهر القاموس، بیروت: دار الفکر للطباعه و النشر و التوزیع

    18.Bainham, Andrew, ‘’ The International Survey of Family Law, 1994 ‘’ , Martinus Nijhoff Publishers,1996 ,p241.

    19.Bermann, George A. and Picard, Etienne, ‘’ Introduction to French Law’’ , Kluwer Law International B.V., 2008 , p 173 .

    20.Boele-Woelki, Katharina  and Braat, B. and Sumner,  Ian, ‘’ European Family Law in Action: Parental responsibilities’’, Intersentia nv, 2003, p 736.

    21.Curzon,  L.B., ‘’ Briefcase on Family Law’’ , Routledge, 2013 , p 87.

    22.Desan, Suzanne and Merrick, Jeffrey,’’ Family, Gender, and Law in Early Modern France ‘’, Penn State Press, 2010 , p124.

    23.Hodgson, Jacqueline, ‘’ French Criminal Justice: A Comparative Account of the 24.Investigation and Prosecution of Crime in France’’ , Bloomsbury Publishing, 2005 , p 145 .

    25.Lefebvre, Georges, ‘’ The French Revolution: From Its Origins to 1793’’ , Routledge, 2005, p 151.

    26.Maclean, Mavis, ‘’ Making Law for Families’’, Hart Publishing, 2000, p71.

    27.Meehan,Wiliam Michael , ‘’ Family Conflict and the Construction of Legal Narrative in France at the End of the Old Regime’’ , University of California , 1994 , p 65.

    27.Scherpe, Jens M. , ‘’ European Family Law Volume II: The Changing Concept of ‘Family’ and Challenges for Domestic Family Law’’ , Edward Elgar Publishing, 2016, p

    28.Stark, Barbara, ‘’ International Family Law: An Introduction ‘’ , Ashgate Publishing, Ltd., 2007, p17.

    29.Steiner,Eva, ‘’ French Law: A Comparative Approach’’, OUP Oxford, 2014, p 114.

    30.Stewart, James, ‘’ Family Law: Jurisdictional Comparisons ‘’ , Sweet & Maxwell, 2011 , p 123.

    مقالات

    1. امبوس، کای(1386). «آیین دادرسی کیفری بین المللی: ترافعی، تفتیشی یا مختلط»، مترجم: حسین آقایی جنت مکان، مجله تحقیقات حقوقی، شماره45.
    2. باقر پور، یوسف علی،(1384). «تضمینات قانونی و اساسی در دادرسی و تحقیقات مقدماتی»، بصیرت دانشگاه آزاد سال دوازدهم، شماره 34.
    3. ثمنی، لیلا،(1396). «ضمانت اجرای حق مادر شدن»، فصلنامه علمی پژوهشی شورای فرهنگی اجتماعی زنان و خانواده، دوره 20، شماره 78، صص7-27.
    4. ثمنی، لیلا، نعیمی، طاهره سادات،(1398). «ضرورت موافقت زوج برای خروج زوجه از کشور»، فصلنامه مطالعات حقوق خصوصی دانشگاه تهران، دوره 49، شماره 2، صص239-259.
    5. خدابخشی، عبدالله، عابدین زاده شهری، نیره، (1389).« تفسیر قواعد حقوقی در راستای حفظ تعادل در روابط زوجین»، مجله حقوقی دادگستری، سال 74، شماره72، صص57-89.
    6. رجبی، عبدالله، (1389). «مسند قضا و استقلال قضایی»، پژوهش نامه حقوقی، سال اول، شماره اول، صص73-93.
    7. صالحی، محمد خلیل، افراسیابی، علی،( 1397). «جایگاه و حدود اختیارات دادستان در نظام رسیدگی کیفری ایران»، فصلنامه پژوهش حقوق کیفری، سال هفتم، شماره 25، صص191-230.
    8. صمدی راد، انور، (1383). «مددکاری اجتماعی در سیستم قضایی مددکاری اجتماعی در سیستم قضایی: نقش مددکاران اجتماعی در زندان ها و مراکز اصلاح و تربیت»، فصلنامه علوم اجتماعی دانشگاه علامه، دوره 11، شماره 25.
    9. کاشانی، محمود، (1385) «بررسی حقوقی لایحه شورای حل اختلاف و نهاد قاضی تحکیم»، نشریه کانون وکلا، شماره 192 و 193 ص39.
    10. موذن زادگان، حسنعلی و ضرغام نژاد، سیروس، (1391). مطالعه تطبیقی موقعیت دادستان و بیطرفی او نسبت به دلایل له و علیه متهم در حقوق ایران و آمریکا، فصلنامه پژوهش حقوق، سال جهاردهم، شماره 37، صص147-170.
    11. نجار نهاوندی، مریم ، (1386). پژوهش کیفی در باب خشونت علیه زنان، مجموعه مقالات همایش زن و پژوهش، تهران، دانشگاه تهران، مرکز مطالعات و تحقیقات زنان.
    12. نجفی، زین العابدین، (1384). «سیستم قضایی خصوصی به روش قاضی تحکیم از منظر فقه شیعه»، فقه، دفتر مقالات و بررسی ها، دفتر 77(3)، صص121-143.

    قوانین و اسناد

    قانون خانواده، مصوب 1391.