استاد یار و عضو هیئت علمی گروه مطالعات زنان دانشکده علوم اجتماعی و اقتصادی دانشگاه (الزهرا)
چکیده
ماده ۳۰۱ قانون مجازات اسلامی مصوب ۱۳۹۲، بر مبنای مبانی فقهی مشهور، مقرر می‌دارد که پدر یا جد پدری در صورت قتل فرزند خود، مستحق قصاص نیست و تنها به پرداخت دیه محکوم می‌گردد؛ در حالی که مادر در صورت ارتکاب همین جرم، مشمول حکم قصاص می‌شود. این تفاوت آشکار در برخورد کیفری با والدین در برابر عملی یکسان، پرسش‌ها و چالش‌های جدی در زمینه عدالت کیفری، برابری جنسیتی، و مشروعیت مبنای فقهی این حکم ایجاد کرده است. پژوهش حاضر با بهره‌گیری از روش تحلیل تطبیقی-تفسیری، ضمن واکاوی دقیق ادله فقهی مورد استناد قانون‌گذار و بررسی انتقادی نظرات فقهای معاصر، به تحلیل حقوقی این ماده در پرتو اصول قانون اساسی، موازین حقوق بشر و الزامات عدالت قضایی می‌پردازد. همچنین با بررسی تطبیقی حقوق کیفری در برخی نظام‌های حقوقی دنیا، نشان داده می‌شود که استثنای قصاص پدر در قتل فرزند نه تنها در نظام‌های حقوقی مدرن جایگاهی ندارد، بلکه با روح عدالت کیفری اسلامی نیز در تعارض است. در نهایت، پژوهش با ارائه پیشنهادهایی برای اصلاح ماده ۳۰۱، بر ضرورت بازنگری در قوانین جزایی مبتنی بر تبعیض جنسیتی و ضرورت هماهنگی بیشتر قانون با اصول عقلانی، اخلاقی و فقهی روزآمد تأکید دارد.
کوهساری, زهرا. (1404). بررسی چالش های اجتماعی حقوقی قصاص در قتل فرزند و تمایز میان والدین در فقه و قانون (تحلیلی بر تبعیض ساختاری مسئله در بستر جزای اسلامی). فصلنامه پژوهشنامه نوین فقهی حقوقی زنان و خانواده, 6(1), 5-34.
MLA
زهرا کوهساری. "بررسی چالش های اجتماعی حقوقی قصاص در قتل فرزند و تمایز میان والدین در فقه و قانون (تحلیلی بر تبعیض ساختاری مسئله در بستر جزای اسلامی)". فصلنامه پژوهشنامه نوین فقهی حقوقی زنان و خانواده, 6, 1, 1404, 5-34.
HARVARD
کوهساری, زهرا. (1404). 'بررسی چالش های اجتماعی حقوقی قصاص در قتل فرزند و تمایز میان والدین در فقه و قانون (تحلیلی بر تبعیض ساختاری مسئله در بستر جزای اسلامی)', فصلنامه پژوهشنامه نوین فقهی حقوقی زنان و خانواده, 6(1), pp. 5-34.
VANCOUVER
کوهساری, زهرا. بررسی چالش های اجتماعی حقوقی قصاص در قتل فرزند و تمایز میان والدین در فقه و قانون (تحلیلی بر تبعیض ساختاری مسئله در بستر جزای اسلامی). فصلنامه پژوهشنامه نوین فقهی حقوقی زنان و خانواده, 1404; 6(1): 5-34.
)