‌ بلوغ به‌عنوان ملاک سن ازدواج در فقه امامیه و حقوق ایران با نگاهی به کنوانسیون حقوق کودک (CRC)

نوع مقاله : مقاله پژوهشی

نویسنده

مدرس حوزه و دانشگاه ، تهران ، ایران

چکیده

موضوع سن ازدواج همواره از مباحث چالش‌برانگیز در حوزه فقه اسلامی و نظام حقوقی ایران بوده است. منابع فقهی، سن مشخصی را برای ازدواج تعیین نکرده‌اند و عمده استناد فقها به بلوغ شرعی، به‌ویژه در دختران، با معیار ۹ سالگی بوده است؛ در حالی که در برخی روایات نیز از منع نزدیکی با دختربچه نابالغ سخن به میان آمده که حکایت از ملاحظاتی فراتر از بلوغ جنسی دارد. در حقوق ایران نیز اگرچه قانون‌گذار با استناد به مبانی فقهی، ازدواج صغیره را با اذن ولی و اجازه دادگاه امکان‌پذیر دانسته، اما در جهت حفظ مصالح کودک، محدودیت‌هایی برای ازدواج در سنین پایین پیش‌بینی کرده است. این پژوهش با روش توصیفی–تحلیلی و با رویکرد تطبیقی میان فقه و حقوق، در پی تبیین مبانی فقهی و قانونی سن ازدواج و تحلیل پیامدهای اجتماعی و حقوقی آن است. همچنین تأثیرپذیری قانون داخلی از اسناد بین‌المللی مانند کنوانسیون حقوق کودک، و نگرانی‌هایی پیرامون جایگزینی روابط خارج از چارچوب نکاح در نتیجه محدودیت‌های قانونی مورد بررسی قرار می‌گیرد. یافته‌های تحقیق نشان می‌دهد که بازتعریف سن ازدواج بر مبنای رشد عقلی و مصلحت‌سنجی اجتماعی، در چارچوب فقه حکومتی، و در نظر گرفتن «رشد» و «بلوغ عقلی» به‌عنوان ملاک اصلی اهلیت ازدواج، می‌تواند راهکاری مناسب برای تلفیق مبانی شرعی با واقعیت‌های نوین باشد.

کلیدواژه‌ها