اصول و اهداف دیپلماسی سیاسی پیامبر اسلام از منظر قرآن کریم

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

چکیده

اسلام به‌عنوان مکتبی جامع و مشتمل بر آموزه‌های فرازمانی و فرامکانی به موضوع سیاست خارجی به‌عنوان یک اصل اساسی توجه دارد. تبیین الگوهای رفتاری اسلام به‌طور عام و موضوع دیپلماسی سیاسی به‌طور خاص در عالی‌ترین شکل آن در آموزه‌های قرآن کریم و سیره پیامبر گرامی اسلام تجلی دارد. اهداف دیپلماسی سیاسی اسلام نظیر ابلاغ دین، تشکیل نظام توحیدی در جهان، اقامه عدالت، نفی سلطه و دفاع از مظلومان و ... مبتنی بر یک سلسله بنیان‌های نظری برگرفته از آیات و سیره پیامبر اسلام شکل گرفت. به‌منظور دستیابی به این اهداف، دولت اسلامی پیامبر اکرمm استراتژی‌های متعدد سیاسی، دیپلماسی، اقتصادی، تبلیغاتی و دفاعی را با لحاظ کردن منابع قدرت در سیاست خارجی و شرایط محیطی عصر ظهور اسلام مورد بهره‌برداری قرار دادند، که دقت در این زمینه به روش تحلیلی-توصیفی نشان می‌دهد دولت نبوی و شخص پیامبرm به‌رغم مشکلات و چالش‌های فراروی موجود در جزیره العرب و خارج از آن توانست با در نظر داشتن رابطه دو مقوله هدف و سازوکارهای دیپلماسی سیاست خارجی و به‌کارگیری الگوهای رفتاری شایسته در این حوزه، اسلام را به فراسوی مرزهای عربستان گسترش داده و تمدن بزرگ اسلامی را پایه‌گذاری نمایند.

کلیدواژه‌ها


  1. فهرست منابع

    قرآن کریم

    نهج‌البلاغه: ترجمه محمد دشتی، قم، موسسه‌ی فرهنگی –تبلیغاتی امیرالمؤمنینg چاپ اول، 1379 ه. ش.

    1. ابن بابویه، محمد،1361، من لا یحضره الفقیه، تهران، دارالکتب الاسلامیه
    2. ابن هشام، 1341، سیرة النبی، ترجمه: رسولی محلّاتی، سید هاشم، تهران، اسلامیه
    3. ابن منظور، 1408 ق، لسان العرب، دارالحیاء التراث العربی
    4. احمدی میانجی، علی، 1363، مکاتیب الرسول، قم، یس
    5. امینی، ابراهیم، 1364، سیاست خارجی حکومت اسلامی، فصلنامه حکومت اسلامی، شماره 4-3 بهمن
    6. ابو الحمد عبد الحمید، 1368، مبانی سیاست، تهران: توس
    7. جلیلی، سعید، 1374، سیاست خارجی پیامبرm، تهران، سازمان تبلیغات اسلامی
    8. جعفری، محمد تقی، 1377، سکولاریسم یا حذف دین از زندگی دنیوی، تنظیم و تلخیص: محمد رضا جوادی، قم: دفتر نشر فرهنگ اسلامی
    9. خمینی، روح الله، بی‌تا، تحریر الوسیله، تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی
    10. خمینی، روح الله، بی‌تا، صحیفه نور، تهران، سازمان مدارک فرهنگی انقلاب اسلامی
    11. سبحانی، جعفر: مبانی حکومت اسلامی، ترجمه: داود الهام، قم، مؤسسه علمی فرهنگی سیدالشهداء
    12. سجادی، عبدالقیوم، 1381، اصول سیاست خارجی در قرآن، فصلنامه علوم سیاسی، سال چهارم، شماره 15، پاییز
    13. شکوری، ابوالفضل، 1377، فقه سیاسی، قم، دفترتبلیغات اسلامی
    14. شهیدی، سیدجعفر، 1371، تاریخ تحلیلی اسلام، تهران: مرکز نشر دانشگاهی
    15. طباطبایی، محمد حسین، 1417 ق، المیزان فی تفسیر القرآن، دفتر انتشارات اسلامی جامعه مدرسین حوزه علمیه، قم، چاپ پنجم
    16. الطبرسی، ابوعلی فضل بن حسن، 1372، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، تهران، انتشارات ناصرخسرو
    17. طبری، محمدبن جریر، ۱۴۱۳ ق، تاریخ الامم و الملوک، بیروت، دارالکتب العلمیه
    18. عالم، عبدالرحمان، 1376، مبانی علم سیاست، تهران، انتشارات مهر،
    19. عبدوس، محمدتقی، محمد محمدی اشتهاردی، 1386، آموزه‌های اخلاقی-رفتاری امامان شیعه، موسسه بوستان کتاب قم، چاپ سوم
    20. عمید، حسن، 1381، فرهنگ عمید، تهران، موسسه انتشارات امیرکبیر
    21. عمید زنجانی، عباسعلی، 1364، فقه سیاسی، حقوق بین‌الملل اسلامی، تهران، امیرکبیر
    22. مطهری، مرتضی، 1382، آشنایی با علوم اسلامی، تهران، صدرا
    23. شهید مرتضی مطهری، بی‌تا، بیست گفتار، قم، انتشارات صدرا
    24. موسوی، سید محمّد، 1382، دیپلماسی و رفتار سیاسی در اسلام، تهران، باز
    25. مکارم شیرازی، ناصر و دیگران، 1384، تفسیر نمونه، تهران، دارالکتب الاسلامیه
    26. نادیه محمود مصطفی، 1996 م، المدخل المنهاجیه فی العلاقات الدولیة فی الاسلام، المعهد العالمی للفکر الاسلامی