نقش خانواده در مقابله با آسیب‏های فرهنگی رسانه

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

دانش آموخته سطح3، تفسیر و علوم قرآنی

چکیده

   خانواده بستری مهمی برای تأمین نیازهای مادی و معنوی از جمله تأمین امنیت و آرامش روانی و پرورش نسل است. به همین جهت اسلام خانواده سالم را زیربنای رشد معنوی و روانی جامعه بشری می‌داند؛ اما امروزه تحولات اجتماعی، صنعتی و علمی به خصوص در زمینه رسانه‌ها، سنت‌‌های اصیل و نهادینه شده، خانواده‌ها را به شدت تحت تأثیر خود قرار داده است. گستره عمل این رسانه‌ها نه تنها شامل عرصه‌هایی چون سیاست و اقتصاد، بلکه عقاید و فرهنگ بومی و مذهبی جوامع را نیز در بر‏گرفته است. از این رو تحول در سبک زندگی، تغییر باورها، جایگزین شدن ضد‌ارزش‌ها با ارزش‌ها، ارتباط تنگاتنگی با عملکرد رسانه‌ها خواهد داشت. در عصر رسانه‌ها، رکن مهمی چون خانواده نیز برای سازگاری با شرایط جدید و به اصطلاح عقب نماندن از تحولات جامعه مجبور خواهد بود تغییرات مهمی را در خود ایجاد کند؛ اما این تغییرات همیشه در جهت مثبت نیست و اغلب می‌تواند آسیب‌هایی چون ارتباط نامشروع، پرخاشگری، گرایش به خرافات و بدعت‌ها و مدگرایی را به وجود آورد، لذا ضروری است اعضای خانواده‌ها با جدیدترین ابزارهای ارتباط و انتقال اطلاعات و فرهنگ آشنا بوده و کارکردهای مثبت و منفی آن را به درستی تحلیل و بررسی کنند. همچنین با تقویت باورها و ارزش‌های دینی خود، انتخاب دوستان شایسته، حضور در مکان‌های مذهبی، پر کردن اوقات فراغت با تفریحات سالم مانند هنر، ورزش، مطالعه و انتخاب رسانه‌ای اخلاقی و سالم، سلامت فکری خود و اعضای خانواده را تثبیت نمایند.

کلیدواژه‌ها


  1. فهرست منابع

    *قرآن کریم، ترجه فولادوند.

    *نهج البلاغه، ترجمه دشتی.

    منابع فارسی

    1. ابن بابویه، ابوجعفر محمد بن علی،(بی تا)، ثواب الاعمال و عقاب الاعمال، مترجم: انصاری محلاتی، محمد‏رضا، نسیم کوثر، قم.
    2. ــــــــــــــــــــــــــــــــ،‏(1374)، امالی للصدوق، مترجم: کمره اى، محمد باقر، اسلامیه، تهران.‏
    3. ابن شعبه حرانی، حسن بن علی، تحف العقول عن آل رسول، ترجمه: حسن زاده، صادق، انتشارات آل علی، قم.
    4. ابن طاووس حلی، (1377)،سید‏رضی‏الدین ابوالقاسم علی بن موسی بن جعفر، غمنامه کربلا، مترجم: اشتهاردی، محمد، مطهر، تهران.
    5. اسفندیاری، محمد،(1384)، آسیب شناسی دینی، چاپ اول، صحیفه خرد، قم.
    6. امان‏الله، صفوی،(1378)، کلیات و روش‏ها و فنون تدریس، چاپ چهاردهم، معاصر، تهران.
    7. امین صارمی، نوذر،(1380)، انحرافات اجتماعی و خرده‏فرهنگهای معارض، چاپ اول، دانشگاه علوم انتظامی، تهران.
    8. ایزدی همدانی، تقی،(1385)، توحید و صفات پروردگار، فجر قرآن، تهران.
    9. آراسته‏خو، محمد،(بی تا)، فرهنگ اصطلاحات علمی اجتماعی، چاپ اول، چاپ خش، تهران.
    10. آشنا، حسام الدین،(1387)، نقش اجتماعیرسانه‌ها در نظام اسلامی معاصر دانشگاه امام صادق علیه السلام، تهران.
    11. بیرشک، احمد و دیگران،(1369)، فرهنگ اندیشیدن، چاپ اول، مازیار، تهران.
    12. پرسش و پاسخ‏های دانشجویی،(1386)، چاپ هفتم، دفتر نشر معارف، قم.
    13. تمیمی آمدی، عبدالواحد،(1122)، شرح غرر الحکم، مترجم: خوانساری، جمال الدین، دانشگاه تهران، تهران.
    14. توفیقی، حسین،(1391)، آشنایی با ادیان بزرگ، چاپ پانزدهم، نشر سمت، زمستان، تهران.
    15. جباران، محمدرضا،(1392)، علم اخلاق، چاپ چهاردهم، هاجر، 1391؛ چاپ دوازدهم، قم.     
    16. جهانگرد، یدالله،(1372)، نحوه رفتار والدین با فرزندان، انتشارات انجمن اولیاء و مربیان، تهران.
    17. حاجی‏ده‏آبادی، محمدعلی،(1382)، مدیریت فرهنگی، چاپ اول، امام عصر عجل الله تعالی فرجه،تهران.
    18. حسین زاده، سیدعلی، داوودی، محمد،(1380)، سیره تربیتی پیامبر و اهل بیت علیهم السلام، چاپ ششم، پژوهشکده حوزه و دانشگاه،قم.
    19. دانایی، نسرین،(1388)، رسانه‏شناسی، چاپ اول، مبنای خرد، تهران.
    20. دژکام، علی،(1377)، تفکر فلسفی غرب از منظر استاد مطهری، چاپ دوم، موسسه فرهنگی اندیشه معاصر، تهران.
    21. دهخدا، علی‏اکبر،(1341)، لغتنامه دهخدا، دانشگاه تهران، تهران.
    22. راغب اصفهانی، ابوالقاسم حسین بن محمد بن فضل،(1373)، مفردات الفاظ القرآن الکریم، مترجم: خسروی، غلام‏رضا، چاپ دوم، مرتضوی، قم.
    23. رفیعی‏فر، شهرام،(1386)، مداخلات چند بخشی برای پیشگیری و کنترل خشونت خانگی در کشور، معاونت سلامت وزارت بهداشت و درمان و آموزش پزشکی، تهران.
    24. ساجدی، ابوالفضل،(بی تا)، دین‏گریزی چرا، تمدن اسلامی، تهران.
    25. ساروخانی، باقر،(1375)، جامعه شناسی ارتباطات،اطلاعات، تهران.
    26. ستوده، هدایت الله،(بی تا)، آسیب شناسی اجتماعی، چاپ پانزدهم، آوای نور، تهران.
    27. سلیمی، علی، داوری، محمد،(1370)، جامعه شناسی کجروی، چاپ اول، پژوهشکده حوزه و دانشگاه، تهران.
    28. سهراب پور، همت،(1382)، جوانان در طوفان غرایز، چاپ سوم، بوستان کتاب، قم.
    29. شاکری، حمید‏رضا،(بی تا)، قرآن و درمان شناسی، انتشارات دانشگاه تهران، تهران.
    30. صدری افشار، غلامحسین، حکمی، نسرین،(1374)، فرهنگ فارسی امروز، چاپ سوم، سروش، تهران.
    31. صفاری‏نیا، مجید،(1388)،روانشناسی اجتماعی در تعلیم و تربیت، چاپ اول، دانشگاه پیام نور، تهران.
    32. طبرسى، فضل بن حسن، ترجمه مجمع البیان فى تفسیر القرآن‏، مترجم: کرمی، علی، انتشارات فراهانى‏، تهران
    33. عمید، حسن،(1343)، فرهنگ فارسی عمید، جاویدان، چاپ اول، تهران.
    34. فتاحی، سید حمید،(1377)، با جوانان در ساحل خوشبختی، الهادی، قم.
    35. فلسفی، محمد تقی،(1379)، الحدیث ـ روایات تربیتی، دفتر نشر فرهنگ اسلامی، تهران.
    36. ــــــــــــــــــ،(1380)، جوان از نظر عقل و احساسات، چاپ چهاردهم، دفتر نشر و فرهنگ اسلامی، تهران.
    37. قاسم پور، وحید،(1388)، آسیب‌های اجتماعی و راهکارهای بیرون رفت از آن، هیمه، تهران.
    38. قائمی، علی،(1370)، خانواده و مسائل جوانان و نوجوانان، شفق، بی جا.
    39. قرشى بنایى، على اکبر،(1412)، قاموس قرآن، چاپ ششم، دار الکتب الاسلامیة، تهران.
    40. کاشانی، مجید،(1390)، نقش رسانه در دین‏گریزی و دین‏پذیری در جوامع مختلف، چاپ اول، فرهنگ و هنر و ارتباطات، تهران.
    41. کامران‎فنی، علی‏رامین،(1389)، سادات، محمدعلی، چاپ اول، دانش گستر، تهران.
    42. کرمی، عبدالعظیم،(1382)، نکته‏های روانشناختی در تربیت دینی فرزندان، چاپ هفتم، ستاد اقامه نماز، تهران.
    43. گنجی، حمزه،(1376)، بهداشت روانی، چاپ اول، ارسباران، تهران.
    44. گولد، جولیس، ل کولب، ویلیام،(1376)، فرهنگ علوم اجتماعی، مترجم: زاهدی مازندرانی، محمدجواد، چاپ اول، مازیار، تهران.
    45. گیدنز، آنتونی،(1377)،جامعه شناسی عمومی، مترجم: صبوری، منوچهر، چاپ چهارم، چاپ نی، تهران.
    46. محدثی، جواد،(1393)، چهل حدیث امام خمینی(ره)، هاجر، چاپ پنجم، قم.
    47. مدرسی، محمد تقی،(1377)، تفسیر هدایت، آستان قدس رضوی، مشهد.
    48. مرتضی، مطهری،(1374)، تعلیم و تربیت در اسلام، صدرا، تهران.
    49. ـــــــــــــــ،(1388)، مجموعه آثار شهید مطهری، چاپ پنجم،صدرا، تهران.
    50. مرکز مطالعات و تحقیقات رسانه‏ها،(بی تا)، رویکرد اخلاقی در رسانه‌ها، چاپ اول، فرهنگی طه، تهران.
    51. مصباح یزدی، محمد تقی،(1394)، اخلاق در قرآن، چاپ هشتم،مؤسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی، قم.
    52. معین، محمد،(1380)، فرهنگ فارسی معین، چاپ دوم، سرایش، تهران.
    53. مکارم شیرازى، ناصر،(1374)، تفسیر نمونه، چاپ اول‏، دار الکتب الإسلامیة، تهران.
    54. منوچهر، محسنی،(1377)، جامعه شناسی، چاپ پانزدهم، کتابخانه طهوری، تهران.
    55. مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)،(1385)، معرفت اخلاقی، مؤسسه آموزشی پژوهشی امام خمینی (ره)، قم.
    56. مؤسسه فرهنگی قدر ولایت،(1382)، راهبرد‏های اساسی خدمتگذاری در رهنمودهای رهبر معظم انقلاب، چاپ اول، مؤسسه فرهنگی قدر ولایت، قم.

    منابع عربی

    1. ابن ابی الحدید،(بی تا)، شرح نهج البلاغة، مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی (ره)، قم.
    2. ابن بابویه قمی، ابو جعفر محمد بن علی،(1401)، من لایحضر الفقیه، جامعه مدرسین، قم.
    3. ابن قولویه، ابوالقاسم، جعفر بن محمد بن جعفر بن موسی،(بی تا)، کامل الزیارات، المطبعه المبارکه المرتضویه، نجف.
    4. الولی، طه،(1409)، المساجد فی الاسلام، طبعه الاول، دار العلم للملایین، بیروت.
    5. حر عاملی، محمد بن حسن بن علی بن محمد،(1104)، تفصیل وسائل الشیعه الی تحصیل مسائل شیعه، آل بیت احیاء التراث.
    6. راغب الأصفهانى، أبو القاسم الحسین بن محمد،(1412)، المفردات فی غریب القرآن، المحقق: صفوان عدنان الداودی، الطبعة: الأولى، دار القلم: الدار الشامیة - دمشق بیروت.
    7. راوندی، سید فضل الله بن علی ،(بی تا)، النوادر للراوندی، دارالکتاب، قم.
    8. کلینى، محمد بن یعقوب‏،(1407)، الکافی( ط- الإسلامیة)، محقق: غفارى، على اکبر، آخوندى، محمد، چاپ چهارم‏، دارالکتب الإسلامیة، ‏تهران.
    9. مجلسی، محمد باقر،(1365)، بحار الانوار، مکتبه‏السلامیه، تهران.
    10. مجلسى، محمد باقر بن محمد تقى،(1111)،‏ بحار الأنوارالجامعه لدرر الاخبار الائمه الاطهار علیهم السلام، السلامیه، بی جا .
    11. محمدی، ری شهری، محمد،(1384)، میزان الحکمه، درالحدیث، قم.

    مقاله و سایت

    1. رفعت‏جاه، مریم، زنان و باز تعریف هویت اجتماعی، مجله جامعه شناسی ایران، شماره ۲، ۱۳۸۳.
    2. فجری، محمدمهدی، آشنایی با کارکردهای مسجد، روزنامه کیهان، ش،20024، 24/6/90.
    3. کرمی، غلامحسین، عابدی، محسن، نگاهی به ابعاد و کارکردهای تربیتی هنر رویش روان شناسی سال ششم، ش2(پیاپی 19)، تابستان1396.
    4. پایگاه اطلاع‌رسانی دفتر حفظ و نشر آثار حضرت آیت‌الله‌العظمی سیدعلی خامنه‌ای (مد‌ظله‌العالی)ـ مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی، بیانات در دیدارورزشکاران جانباز، 29/04/1372؛ http://farsi.khamenei.ir

    ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ ـ مؤسسه پژوهشی فرهنگی انقلاب اسلامی، مصاحبه با خبرنگار صدا و سیما هنگام کوهپیمایی، 02/06/1375؛ http://farsi.khamenei.ir