سیاست‌های تسهیلی قرآن در حوزه فقهی مباحث زنان با تأکید بر اندیشه تفسیری علامه طباطبایی

نوع مقاله : مقاله تخصصی

نویسنده

نویسنده مسئول، استادیار، گروه الهیات و معارف اسلامی، دانشکده الهیات و معارف اسلامی، دانشگاه شیراز، شیراز

چکیده

این پژوهش با تأکید بر اندیشه تفسیری علامه طباطبایی(ره)، به بازاندیشی در حوزه مباحث فقهی زنان از منظر سیاست‌های تسهیلی قرآن می‌پردازد. یافته‌ها نشان می‌دهد که رویکرد قرآن در قانون‌گذاری، به ویژه ذیل آیات تفسیری علامه، مبتنی بر برتری اصل «تکریم انسان» و رفع موانع غیرضروری از پیش پای مکلفان است؛ به گونه‌ای که تسهیل، محور بسیاری از احکام و تعهدات فقهی—به‌ویژه در عرصه زنان—قرار گرفته است.مطالعه تفسیری المیزان بر آیات احکام، کشف می‌کند که اسلام نه‌تنها حقوق و مسئولیت‌های زنان را در بستر اهلیت و شایستگی فردی تثبیت می‌کند، بلکه با صراحت از سیاست‌های حمایت‌محور و تسهیل‌گر دفاع می‌نماید؛ سیاست‌هایی که با کاهش سخت‌گیری‌های رایج، تبعیض‌های جنسیتی در تفسیر و عمل فقهی را رفع کرده و انجام تکالیف شرعی را برای زنان عملی و ممکن می‌سازد.در این چارچوب، قاعده «تسهیل» به عنوان اصلی کارآمد و پیش‌برنده، ضمن زدودن احتیاط‌های مضاعف، مرزگذاری میان ضرورت احتیاط و رفع عسر و حرج را به روشی علمی نمایان می‌سازد؛ به نحوی که حقوق و مسئولیت‌های زنان مبتنی بر عدالت، سهولت، و حمایت‌های قرآنی، سامان می‌یابد. این پژوهش با رویکرد استنتاجی-تحلیلی، الگویی کاربردی برای استناد به قاعده تسهیل در فقه زنان ارائه داده و راه را برای استفاده دقیق‌تر از ظرفیت‌های تفسیری قرآن در تکریم و حمایت از حقوق زنان می‌گشاید.

کلیدواژه‌ها